غذا در طب سنتی ایران از چند جنبه قابل بررسی هستند که شامل موارد ذیل است:
۱- سرعت هضم
۲- ایجاد خون و خلط صالح
۳- مقدار ایجاد خلط و قوا
الف) غذاهای لطیف و کثیف:
منظور از غذای لطیف غذایی است که به سرعت در بدن هضم می‌گردد و جزو اندام‌های مختلف می‌شود. اگر غذای استفاده شده لطیف باشد، مواد زائد کمتری ایجاد می‌شود.
چند گروه به غذای لطیف بیشتری نیاز دارند: اطفال و پیران یا کسانی که در حال بهبودی از بیماری هستند و افرادی که کار فکری زیادی دارند، تخم‌مرغ عسلی یا نیم‌برشت از نمونه غذاهای لطیف است. به عکس غذای لطیف، غذای کثیف یا غلیظ و دیر هضم است (منظور از کثیف تراکم زیاد و فشردگی مواد است نه آلودگی و غیر بهداشتی بودن آن) هضم این موارد نیز زواید و فضولات زیادی برجای می‌گذارد و بنابراین استفاده از آن‌ها برای عموم مناسب نیست؛ مگر افرادی که ورزش یا کار سنگین دارند. گوشت گاو و گوساله نمونه‌های غذای کثیف هستند.
ب) غذاهای صالح و فاسد الکیموس:
می‌دانیم که غذاها پس از خوردن در معده به کیلوس تبدیل می‌شوند. در کبد از کیلوس، کیموس و اخلاط بوجود می‌آید. اگر غذا پس از تبدیل شدن و هضم یک کیوس و خلط خوب ایجاد کند صالح الکیموس است. زمانی کیموس را صالح می‌گویند که اخلاط بوجود آمده در حال تعادل باشند و مثلاً باعث افزایش صفرا یا سودا یا خلط دیگری در بدن نشود که مثال آن گوشت بره جوان است اما اگر کیموس ایجاد شده معتدل نباشد و پس از هضم اخلاط نامناسب ایجاد نماید و بر مزاج بدن تاثیر بگذارد فاسد الکیموس است مثل قارچ یا پنیر پیتزا و سوسیس و کالباس!
ج) مواد غذایی کثير و قليل الغذا:
مقصود از کثیر و قلیل انواع غذاهایی هستند که قوه و خلط زیاد یا کم ایجاد می‌کنند. اگر ماده‌ای کثیرالغذا باشد خلط زیاد ایجاد می‌کند و به گفته علوم متداول انرژی زیادی تولید می‌کنند. آب‌گوشت با گوشت بره یک‌ساله کثیرالغذا و کاهو یا شلغم غذاهای قليل‌الغذا هستند و به قول معروف بیشتر شکم پر کنند.
مطالب مرتبط: